براساس تازه‌ترین گزارش سازمان شفافیت بین‌المللی، افغانستان با ۲۴ پله صعود در سال ۲۰۲۲ در شاخص جهانی مبارزه علیه فساد اداری در جایگاه ۱۵۰ قرار گرفته است.
افغانستان در سال‌های گذشته همواره در پایین‌ترین رتبه‌های این فهرست قرار داشته و فساد یکی از بزرگترین مشکلات این کشور خوانده شده است.
در گزارش امسال این سازمان نیز آمده است: «فساد یکی از اصلی‌ترین عوامل شکست تلاش‌های بین‌المللی برای برقراری صلح و امنیت در افغانستان بود. این امر مشروعیت و توانایی دولت افغانستان را تضعیف کرد، ارتش افغانستان را آلوده ساخت، و منابع را به سمت طالبان هدایت کرد و حمایت مردمی از آنها را تقویت کرد.»
قبل از اینکه مکث کوتاهی روی این گزارش و تبعات آن صحبت نماییم، لازم است بدانیم که سازمان شفافیت بین‌الملل چگونه سازمانی است و از چه اعتباری در جهان برخوردار است.
سازمان شفافیت بین‌الملل یک سازمان غیر دولتی است که در سال ۱۹۹۳ تأسیس شد و دفتر اصلی آن در برلین، آلمان قرار دارد. هدف این سازمان که در حدود ۱۰۰ کشور نمایندگی دارد، تلاش برای مبارزه با فساد و افزایش آگاهی در مورد آن است. این سازمان به طور سالیانه اقدام به انتشار شاخص ادراک فساد می‌کند. سنجش فساد به استفاده از شاخص‌های نظیر فساد، اختلاس، رشوه‌گیری، خرید و فروش پست‌های دولتی، رشوه‌پذیری دستگاه قضایی، فساد مالی در میان سیاستمداران و مقام‌های دولتی و عدم مقابله کافی یا ناکارایی در پیکار علیه مواد مخدر است.
سازمانی با این پیشینه و این موقف در جهان، تائید می‌کند، که افغانستان در سال 2022 یعنی سالی که ا.ا.ا حاکم است، به گونه‌ی بی پیشینه‌ای در رده بندی کشورهای مبتلا به فساد اداری جایش را عوض کرده است.
با درنظر داشت رویکرد یکجانبه و دور از انصاف جهان در رابطه به حکومت افغانستان، اینگونه گزارش‌دهی، بی‌سابقه و غیر قابل تصور است اما شاعری چه نیکو فرموده است که:
شعر آنچنان خوش است که گر خصم بشنود
خود را ز آفرین نتواند نگاه داشت
بدون شک که سازمان جهانی شفافیت و حمایت کننده‌های این سازمان می‌دانند، که چنین گزارشی موافق با روحیه آنها در برابر ا.ا.ا نیست، اما چاره‌ای دیگری جزء این ندارند. زیرا همه دیده‌اند و می‌بینند که در یک سال‌ونیم حاکمیت حکومت جدید در افغانستان، سطح فساد اداری شامل رشوه گیری، تقرر به اساس روابط و واسطه، کمیشن‌کاری، سیاسی شده‌ی ادارات و اجراات اداری و هر نوع سوء استفاده، به گونه‌ی مشهود و غیر قابل انکار پائین آمده است.
تحقیقات نهادهای بیرونی نشان می‌دهد، که پروژه‌هایی‌که در یک‌ونیم سال گذشته در افغانستان عملی شده و در حال عملی شدن است در طول دو دهه گذشته بی‌سابقه بوده است.
جای دریغ و درد این است که جهان با دانستن این همه حقایق، هنوز هم سر لج بازی با حکومت افغانستان را دارد و حتی کمک‌های بشری را نیز نسبت ملاحظات سیاسی‌ایکه دارند، محدود و محدودتر می‌کنند.
مشکلات در روابط کشورها، در طول تاریخ یک امر اجتناب ناپذیر بوده و است، اما راه حل مشکلات این نیست که جهان یک حکومت سالم و نیرومندی را که اراده و صلاحیت عملی مبارزه با هر نوع فساد اداری را دارد، کنار گذاشته و به فکر دیگری باشد.
بهترین راه تعامل نیکو و آوردن اصلاحات در هر گونه مناسبات این است که جهان با حکومت افغانستان داخل مفاهمه شده و مشترکا راه‌های حل مشکلات و چالش را را جستجو نماید.
