از کشمیر تا سودا گران مرگ!
چرا آتش بس هند و پاکستان نقض شد؟ آیا همان بحث های تاریخی که من قبلا در مقاله ای تحت عنوان بررسی عوامل اختلافات هند و پاکستان نوشته ام، مطرح است و یا اینکه کدام سخن دیگر؟ از طرفی هم دل بدگمان ما میگوید که باند های سلاح فروش این آتش را بزودی نمی گذارند که خاموش شود.
به باور ما این یک دید واقع‌گرایانه به این مسئله میباشد زیرا به شهادت تاریخ اینگونه آتش بس ها بار بار نقض گردیده است. مخصوصا بین این دو کشور.
نقض آتش‌بس میان هند و پاکستان معمولاً ترکیبی از دلایل تاریخی، سیاسی، نظامی و اقتصادی داردکه به اعتقاد ما بحث اقتصادی موضوع پررنگ تر و نسبت به سایر بحث ها چربی می کند.
بله، همچنان همان مسئله دیرینه‌ی کشمیرنیز در مرکز تنش‌ها قرار دارد. منطقه‌ای که هر دو کشور ادعای مالکیت بر آن دارند، و سه جنگ (۱۹۴۷، ۱۹۶۵، ۱۹۹۹) بر سر آن رخ داده است. پس از توافق آتش‌بس در سال ۲۰۰۳، گه‌گاه درگیری‌های مرزی و نقض آتش‌بس وجود داشته، به‌ویژه در مناطق خط کنترل.
گروه‌های مسلحی مثل جیش محمد یا لشکر طیبه از خاک پاکستان فعالیت می‌کنند (به گفته هند). حملاتی مانند حمله‌ی پولواما (۲۰۱۹) باعث شد هند دست به حمله هوایی بزند. از این گونه اقدامات، انگیزه‌های داخلی، تلافی‌جویانه یا بازدارنده دارند و آتش‌بس‌ها را بی‌اثر می‌کنند.
اینرا نیز نمیتوان نادیده انگاشت که گاهی اوقات دولت‌ها برای منحرف‌کردن افکار عمومی از مشکلات داخلی مانند اقتصاد یا انتخابات، تنش‌های مرزی را شعله‌ور می‌کنند. این یک تاکتیک شناخته‌شده و حربه کهنه در سیاست منطقه‌ای است.
موضوع دیگری را که نمیتوان نادیده گرفت مراکز صنعت نظامی و فروشندگان اسلحه است، چه داخلی و چه جهانی، از تداوم درگیری‌ها نفع می‌برند. رقابت تسلیحاتی بین هند و پاکستان بازار پرسودی برای قدرت‌های بزرگ ایجاد کرده است. حتی گاه برخی سیاستمداران و ژنرال‌ها نیز ارتباطاتی با این باندها دارند.
تحولات ژئوپلیتیک مثل نقش چین در منطقه، نزدیکی هند به آمریکا، یا بحران‌های افغانستان نیز روی امنیت مرزها تأثیر می‌گذارند. هرگاه بیلانس قدرت کمی جابجا شود، احتمال نقض آتش‌بس بیشتر می‌شود. نقض آتش‌بس صرفاً به یک عامل محدود نیست، ولی همچنان کشمیر، گروه‌های شبه‌نظامی، تحولات داخلی و فشارهای اقتصادی-نظامی در رأس عوامل قرار دارند. سوداگران جنگ در این منطقه خاموشی آتش را برنمی‌تابند.
غلام علی صارم
21/2/1404
