برخلاف آنچه که در رسانه های ایرانی گفته میشود،متأسفانه مشکلات و آزار و اذیت مهاجران افغان در ایران همچنان ادامه دارد و در ماه‌های اخیر شدت بیشتری یافته است. بر اساس گزارش‌های متعدد، جمهوری اسلامی ایران روند اخراج اجباری مهاجران افغان را تسریع کرده و در سال ۲۰۲۴ بیش از ۱.۲ میلیون نفر را به افغانستان بازگردانده است. این در حالی است که بسیاری از این مهاجران دارای مدارک اقامت معتبر بوده‌اند.
مقامات ایرانی اعلام کرده‌اند که حدود ۶ میلیون افغان در ایران زندگی می‌کنند که از این تعداد، حدود ۲ میلیون نفر فاقد مدارک قانونی هستند. در دو ماه گذشته، سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران نسبت به مهاجران افغان به‌طور قابل‌توجهی سخت‌گیرانه‌تر شده است. این تغییرات شامل افزایش اخراج‌ها، تشدید محدودیت‌ها و اقدامات امنیتی جدید میشود. در ادامه، مهم‌ترین تحولات اخیر را مرور می‌کنیم:
جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر روزانه حدود ۳٬۰۰۰ مهاجر افغان را از طریق مرزهای اسلام‌قلعه و پل ابریشم اخراج می‌کند. این رقم در مقایسه با ماه‌های گذشته افزایش چشمگیری داشته است.
برخی از مهاجران اخراج‌شده گزارش داده‌اند که حتی با داشتن مدارک قانونی مانند ویزا یا پاسپورت نیز از ایران اخراج شده‌اند.
در سه سال گذشته، حدود ۳ میلیون مهاجر افغان از ایران اخراج شده‌اند
سازمان ملل متحد نسبت به اخراج اجباری مهاجران افغان از ایران ابراز نگرانی کرده و خواستار توقف فوری این روند شده است.
سازمان‌های امدادی هشدار داده‌اند که بازگشت اجباری مهاجران افغان به افغانستان، به‌ویژه در شرایط بحرانی کنونی، می‌تواند وضعیت انسانی را وخیم‌تر کند.
در ماه‌های اخیر، جمهوری اسلامی ایران وعده‌هایی مبنی بر همکاری با افغانستان در زمینهٔ مهاجران افغان داده است. با این حال، اقدامات عملی جمهوری اسلامی ایران، به‌ویژه در مورد اخراج گستردهٔ مهاجران، با این وعده‌ها همخوانی ندارد.
در اردیبهشت ۱۴۰۴، محمد محقق، اعلام کرد که مقامات ایرانی در دیدار با هیئت این شورا پذیرفتند که مهاجران آسیب‌پذیر افغان را اخراج نکنند. همچنین، ایران وعده داد که ویزاهای مهاجران افغان را برای شش ماه دیگر تمدید کند و امکانات بیشتری برای مهاجران غیرقانونی فراهم آورد
علی‌رغم این وعده‌ها، جمهوری اسلامی ایران روند اخراج مهاجران افغان را تشدید کرده است. احمدرضا رادان، فرمانده نیروی انتظامی ایران، اعلام کرد که تا پایان مارس ۲۰۲۵، حدود دو میلیون مهاجر افغان فاقد مدارک قانونی از ایران اخراج خواهند شد. همچنین، روزانه حدود ۳٬۰۰۰ مهاجر افغان از طریق مرزهای ایران به افغانستان بازگردانده می‌شوند
وعده‌های مقامات ایرانی مبنی بر توقف اخراج اجباری مهاجران افغان، به‌ویژه در دیدارهای رسمی با مقامات امارت اسلامی افغانستان ، با اقدامات عملی ایران همخوانی نداشته است. در حالی که عباس عراقچی وزیر امور خارجه ایران در دیدار با مولوی عیدالکبیر وزیر امور مهاجران افغانستان وعده سپرد که روند اخراج اجباری افغانها توقف خواهد کرد اما در عمل این روند افزایش یافت
دلایل احتمالی این تناقضگویی ها را میتوان چنین برشمرد:
-عدم هماهنگی بین دستگاه‌ها: ممکن است بین نهادهای مختلف ایرانی، مانند وزارت خارجه و نیروهای انتظامی، هماهنگی لازم برای اجرای سیاست‌های اعلام‌شده وجود نداشته باشد.
-تاکتیک‌های دیپلماتیک: برخی تحلیلگران معتقدند که وعده‌های ایران ممکن است بیشتر جنبه دیپلماتیک داشته و برای کاهش فشارهای بین‌المللی و بهبود روابط با حکومت افغانستان مطرح شده باشد، بدون نیت جدی برای اجرای کامل آن‌ها.
-بیشتر کردن فشار بالای افغانستان: ایران ممکن است به این نتیجه رسیده باشد که افغانستان توانایی پذیرش ناگهانی تعداد زیادی مهاجر را ندارد و به همین دلیل، اخراج‌ها را افزایش میدهد تا حکومت افغانستانرا درتعاملات سیاسی زیر فشار مضاعف قرار دهد.
خبرگزاری توانا
