هشدار کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان (UNHCR) درباره وضعیت مهاجران اخراج‌شده افغان از ایران و پاکستان، بازتاب‌دهنده یک بحران انسانی در حال گسترش است که دلایل، پیامدها و راه‌حل‌های پیچیده‌ای دارد.
۱- دلایل اخراج گسترده مهاجران از ایران و پاکستان
فشارهای داخلی در کشورهای میزبان:
ایران و پاکستان با بحران‌های اقتصادی، افزایش بیکاری، تورم و تنش‌های داخلی مواجه‌اند.
مقام‌های این کشورها برای کاهش فشار عمومی، اخراج مهاجران را به‌عنوان راه‌حلی فوری در نظر گرفته‌اند.
فقدان حمایت بین‌المللی:
کشورهای همسایه احساس می‌کنند که جامعه جهانی هزینه‌های میزبانی را به اندازه کافی تأمین نکرده‌‌است و بار اصلی این بحران
بر دوش آن‌ها افتاده‌است.
۲- پیامدهای انسانی و امنیت بازگشت اجباری مهاجران
فقر، بی‌سرپناهی و گرسنگی:
بیش‌تر اخراج‌شدگان به‌صورت فوری به افغانستان فرستاده می‌شوند، بدون این‌که امکانات حداقلی (مانند سرپناه، غذا، بهداشت و شغل) برای آن‌ها مهیا باشد.این موضوع خطر قحطی، بیماری و بی‌خانمانی را افزایش می‌دهد.
خطرات و ناامنی:
جوانانی که ناامید، بی‌کار و بی‌سرنوشت‌اند ممکن است به گروه‌های افراطی یا قاچاقچیان انسان جذب شوند که این امر تهدیدی برای امنیت منطقه‌ای است.
۳- راه‌حل‌ها و مسوولیت‌های بین‌المللی
افزایش کمک‌های بشردوستانه:
جامعه جهانی باید به هشدارهای UNHCR توجه کند و حمایت مالی، غذایی و بهداشتی خود از افغان‌های بازگشته را افزایش دهد.
فشار بر ایران و پاکستان برای رعایت اصول حقوق بشری:
اخراج اجباری بدون درنظر گرفتن شرایط انسانی و حقوق مهاجران، خلاف کنوانسیون‌های بین‌المللی است. سازمان ملل و کشورهای تأثیرگذار باید از این روند جلوگیری کنند.
توسعه طرح‌های بازگشت داوطلبانه و حمایت‌شده:
بازگشت مهاجران باید تدریجی، داوطلبانه، همراه با آمادگی دولت میزبان و تحت نظارت نهادهای بین‌المللی باشد، نه در قالب اخراج‌های دسته‌جمعی.
آنچه اکنون در مرزهای افغانستان با ایران و پاکستان جریان دارد، تنها بحرانی مهاجرتی نیست؛ بلکه بحرانی انسانی، اخلاقی و ژئوپلیتیکی است.
هشدارهای UNHCR باید به اقدام منجر شود، وگرنه با یک فاجعه انسانی گسترده و افزایش بی‌ثباتی در منطقه روبه‌رو خواهیم شد.
حمیده مهردل
خبرگزاری توانا
